Με βάση τη βαθειά γνώση και εμπειρία της APC s.a. στα θέματα αλιείας και διαχείρισης των υδάτινων πόρων, το Πανεπιστήμιο Πατρών της ανέθεσε την υποστήριξη στο Έργο που υλοποιεί για καινοτόμες δράσεις σχετικά με την παρακολούθηση – ανάκαμψη – υποβοήθηση της στρατολόγησης του επαπειλούμενου είδους πίννα.

Το είδος πίννα είναι γνωστό ότι προστατεύεται σε Ενωσιακό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους από ασθένειες και υπεραλίευση στη χώρα μας. 

Στόχος του προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα βιοποικιλότητας και ο προσδιορισμός μέτρων και δράσεων τόσο για την προστασία, όσο και για την ανάκαμψη των αποθεμάτων του είδους.

Οι κατά καιρούς κυβερνήσεις τα τελευταία είκοσι και πλέον χρόνια αυτάρεσκα διακηρύσσουν την πρωτοπορία της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας σε διεθνές επίπεδο. Πράγματι με τη στήριξη των Κοινοτικών προγραμμάτων και την τόλμη Ελλήνων επιχειρηματιών αναπτύχθηκε ένα σημαντικός τομέας της πρωτογενούς παραγωγής με εξωστρέφεια και τεχνογνωσία που συντελεί στην ανάπτυξη πολλών μειονεκτικών και νησιωτικών περιοχών, που συμβάλει στην παραγωγή υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων και εν τέλει στην επισιτιστική ασφάλεια, που τελευταία ανακαλύπτουμε.

Η διεθνής και εγχώρια οικονομική κρίση ήταν αναπόφευκτο να επηρεάσει σοβαρά και τον κλάδο αυτό, που σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση των κύριων επιχειρήσεων του κλάδου με είσοδο ξένων funds, οδήγησαν σήμερα σε ένα νέο τοπίο, όπου το ζητούμενο είναι αν υπάρχει μέλλον, αν υπάρχει βάσιμη προοπτική να εξακολουθήσει αυτός ο κλάδος να αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης της χώρας.

Κύριο πρόβλημα του κλάδου παραμένει ο χωροταξικός σχεδιασμός. Παρά την ύπαρξη εθνικού σχεδίου (από τα ελάχιστα κλαδικά που ισχύουν) οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών δεν έθεσαν ως προτεραιότητα την ολοκλήρωσή του με ίδρυση ΠΟΑΥ και τίθεται πλέον ζήτημα όχι μόνο για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου, αλλά και για την ύπαρξη και των υφιστάμενων μονάδων για συνταγματικούς λόγους.

Ταυτόχρονα το ΕΠΑΛΘ 2014 – 2020, βασικό εργαλείο για οικονομικές ενισχύσεις, φιγουράρει στην τελευταία θέση μεταξύ των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων της χώρας με απορρόφηση μόλις 37%, ενάμισο έτος πριν την εκπνοή του και βέβαιη πλέον την απώλεια πιστώσεων.

Ο σχεδιασμός για τη νέα προγραμματική περίοδο καρκινοβατεί, το νέο Πρόγραμμα ΑΛΥΘ 2021 – 2027 που βρίσκεται υπό διαμόρφωση είναι ένα γενικόλογο κείμενο, χωρίς ιεράρχηση και σαφείς στόχους / δράσεις και είναι αμφίβολο αν θα ενεργοποιηθεί πριν τα τέλη του 2023.

Η νέα προγραμματική περίοδος παράλληλα ναρκοθετείται καθώς σήμερα γίνεται αθρόα ένταξη έργων στο τρέχον ΕΠΑΛΘ για (κατ’ ευφημισμό) αλιευτικά καταφύγια, διευθέτηση λιμνοθαλασσών, κ.ά. που δεν θα υλοποιηθούν και θα «μπλοκάρουν» περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ του ΠΑΛΥΘ 2021 - 2027 αποστερώντας τα από επενδύσεις.

Αντίστοιχα για το τμήμα του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που προβλέπει πιστώσεις 35 εκατ. ευρώ για τις υδατοκαλλιέργειες το ΥΠΑΑΤ δεν έχει καν συγκεκριμενοποιήσει τον τρόπο και το χρόνο ενεργοποίησής του.

Συμπερασματικά, ενώ βρισκόμαστε σε μια συγκυρία όπου συνυπάρχουν δυνατότητες χρηματοδότησης του κλάδου από το τρέχον Πρόγραμμα ΕΠΑΛΘ, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΠΑΛΥΘ, λόγω καθυστερήσεων και έλλειψης συντονισμού, ο κίνδυνος απώλειας σημαντικών Ενωσιακών και Εθνικών πόρων είναι ορατός.

Στο κομβικό σημείο που βρισκόμαστε δεν υπάρχει η πολυτέλεια να αναλώνονται κυβέρνηση, διοίκηση και παραγωγικοί φορείς σε ανούσιες γενικόλογες συζητήσεις, στρογγυλών τραπεζιών, αντίθετα πρέπει να ξεκινήσει μια καλά αρθρωμένη προσπάθεια βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου, ενεργοποίησης των προγραμμάτων και υλοποίησης επενδύσεων και δράσεων, ώστε να υπάρξει μία ουσιαστική επανεκκίνηση της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα.

Μήπως έχει χαθεί ο μπούσουλας;

Άρθρο του Νίκου Αναγνόπουλου στην AgroNews

https://www.agronews.gr/apopseis/gnomes/198298/thalassia-ihthuokalliergeia-poreia-horis-puxida/ 

Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 65 Α/28.3.2022 ο ν. 4916, στο άρθρο 76 του οποίου προβλέπεται νέα τροποποίηση της παρ. 1α του άρθρου 14Α του ν. 2971/01 για παράταση της προθεσμίας υποβολής αίτησης αδειοδότησης παραχώρησης χρήσης υφιστάμενων άνευ άδειας ή καθ’ υπέρβαση αυτής κατασκευών και ορίζεται ως νέα η 23.4.2024.

Εφ’ όσον επιθυμείτε την τακτοποίηση τέτοιων κατασκευών για μονάδα σας, επικοινωνήστε μαζί μας το συντομότερο, γιατί οι προαπαιτούμενες μελέτες και εγκρίσεις είναι χρονοβόρες και η δοθείσα προθεσμία συμμόρφωσης περιορισμένη.

Σε συνέχεια της συζήτησης που έγινε στην συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Αλιείας στις 21.3.2022, σχετικά με τους τρόπους αντιμετώπισης της αύξησης του λειτουργικού κόστους στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών, σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις.

Εκδόθηκε η Εκτελεστική Απόφαση (Ε.Ε.) 2022/500 της Επιτροπής της 25.3.2022 με την οποία η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ορίστηκε ως έκτακτο συμβάν που προκαλεί σημαντική διατάραξη των αγορών. Συνεπώς είναι δυνατή η ενεργοποίηση του άρθρου 26 του Καν. (ΕΕ) 1139/2021 για χορήγηση αποζημιώσεων.

Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ενεργοποιημένο το ΠΑΛΥΘ 2021 – 2027 και ο αντίστοιχος διοικητικός μηχανισμός, είναι δυνατή η ad hoc έκδοση σχετικής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος και χορήγηση αποζημιώσεων κατ’ αρχήν από εθνικούς πόρους, τα οποία ποσά θα ενσωματωθούν μετά την εφαρμογή του ΠΑΛΥΘ στις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις. Μια τέτοια διαδικασία είναι γνωστή στο ΥΠΑΑΤ και έχει εφαρμοσθεί στο παρελθόν, σαφώς βέβαια απαιτεί σημαντική προσπάθεια από τις υπηρεσίες (ΓΔΑ, ΕΥΔ ΕΠΑΛΘ, Υπουργείο Ανάπτυξης και Οικονομικών).

Εναλλακτικά, η χορήγηση αποζημιώσεων μέσω άρθρου 55 του Καν. (ΕΕ) 2014/508 είναι πολύ χρονοβόρα, καθώς απαιτεί συναπόφαση Επιτροπής, ΕΥΡΚΟΙΝ, Συμβουλίου και προσκρούει στη διαθεσιμότητα ή μη πόρων κάθε Κ-Μ.

Από τον κλάδο πρέπει να επιδιωχθεί η ενεργοποίηση της πρώτης δυνατότητας με κατάλληλες παρεμβάσεις στο ΥΠΑΑΤ.

Δημοσιεύτηκαν τρία Π.Δ. για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στις περιοχές Κεφαλονιάς, Οξειάς Εχινάδων και Χαλκιδικής σ’ εφαρμογή του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α. των Υδατοκαλλιεργειών.

Μετά μακρά περίοδο συζητήσεων, διαβουλεύσεων και υπερβολικών καθυστερήσεων με την έκδοση των Π.Δ. αυτών θα επιχειρηθεί μία ψύχραιμη αποτίμηση του περιεχομένου με παράλληλο σχολιασμό και προτάσεις ώστε να είναι υλοποιήσιμα και ρεαλιστικά.

• Στο άρθρο 2 πέραν της προσδιοριζόμενης μέγιστης συνολικής έκτασης και των γεωγραφικών συντεταγμένων κάθε ζώνης Π.Ο.Α.Υ. αναγράφεται και η μέγιστη συνολική μισθωμένη έκταση εντός αυτών. Με δεδομένο ότι οι μέθοδοι και προδιαγραφές καλλιέργειας / εκτροφής υδρόβιων οργανισμών εξελίσσονται ή μπορεί να διαφέρουν από τις σήμερα εφαρμοζόμενες, η περιοριστική αναγραφή της συνολικής μισθωμένης έκτασης (προφανώς μέσω του ν. 4282/2014 και άλλων νόμων) είναι πρόδηλο ότι θα αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα στην εξέλιξη του κλάδου, ενώ καμμία χρησιμότητα δεν έχει και προτείνεται να αφαιρεθεί.

• Στο άρθρο 3 αναγράφεται ο φορέας ίδρυσης και διαχείρισης της Π.Ο.Α.Υ., αλλά και ότι θα ανατεθεί η διαχείριση της Π.Ο.Α.Υ. με απόφαση του Συντονιστή (σ.σ. ΟΧΙ γεν. γραμματέα) της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Για το πρώτο θεωρώ ότι δεν υπάρχει εξουσιοδοτική διάταξη νόμου, ενώ για το δεύτερο υπάρχει ρητή από το ν. 4282/2014. Παράλληλα, εύλογα προκύπτει και το ερώτημα ότι αφού με το Π.Δ. ορίζεται ο Φ.Δ., προς τί να εκδοθεί η απόφαση μετέπειτα του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης;

Άρα αν θεωρηθεί αναγκαίος ο ορισμός Φ.Δ. στο Π.Δ. πρέπει να γίνει τροποποίηση του σχετικού άρθρου του ν. 4282/2014.

• Στο άρθρο 4 γίνεται

(α) προσδιορισμός των εκτρεφόμενων οργανισμών στην Π.Ο.Α.Υ.

Δυστυχώς αναγράφεται περιοριστικά ότι είναι Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες ή / και όστρακα (κάποιος βιολόγος ας το διορθώσει στο ορθό οστρακοειδή).

Η αναγραφή «ή οποιοδήποτε άλλο είδος με ισοδύναμο περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε πλωτούς ιχθυοκλωβούς», αφενός αποκλείει κάθε άλλη μέθοδο καλλιέργειας / εκτροφής πέραν των ιχθυοκλωβών (ή / και οστρακοειδών με άλλη μέθοδο πέραν των long lines), όπως καλλιέργειες στον πυθμένα ή σε πανέρια (trays) ή πολυκαλλιέργειες, καθώς και κάθε άλλο υδρόβιο οργανισμό, π.χ. ολοθούρια, αχινοί, χταπόδια, φύκη.

Τέλος δεν υπάρχει καμμία πρόβλεψη για την ίδρυση δοκιμαστικών / πιλοτικών μονάδων καλλιέργειας / εκτροφής.

Προτείνεται η αναδιατύπωσή του ως εξής:

«Οι εκτρεφόμενοι οργανισμοί θα είναι κύρια Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθείς, όπως κάθε φορά ορίζονται.

Είναι δυνατή η καλλιέργεια / εκτροφή και άλλων ενδημικών ειδών υδρόβιων οργανισμών με ισοδύναμο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Στους προς καλλιέργεια / εκτροφή οργανισμούς περιλαμβάνονται και τα είδη που αναφέρονται στο Παράρτημα IV του Καν. (ΕΚ) 506/2008, όπως ισχύει για την τροποποίηση του παρ. IV του Καν.(ΕΕ) 708/2007 του Συμβουλίου».

«Είναι δυνατή η ίδρυση μονάδων δοκιμαστικής καλλιέργειας υδρόβιων οργανισμών, σύμφωνα με την κάθε φορά ισχύουσα νομοθεσία».

(β) πρόβλεψη φωτοσήμανσης των εξωτερικών (;) πλευρικών ορίων των ζωνών της Π.Ο.Α.Υ..

Ποιά σκοπιμότητα εξυπηρετεί μια τέτοια πρόβλεψη, αφού ο ορισμός μιας θαλάσσιας έκτασης ως ζώνης Π.Ο.Α.Υ. δεν συνεπάγεται απαγόρευση και άλλων δραστηριοτήτων ή χρήσεων εντός αυτής. Παράλληλα συνεπάγεται σημαντικό κόστος για το Φ.Δ., ενώ μπορεί να εντείνει άνευ λόγου αντιδράσεις τοπικών φορέων; Αυτό που είναι αναγκαίο (και προβλέπεται από τη νομοθεσία) είναι η (φωτο)σήμανση των μονάδων υδατοκαλλιέργειας για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.

• Στο άρθρο 5 η αναφορά στις χερσαίες συνοδές και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις και συγκεκριμένα ότι αποτελούν μέρος της Π.Ο.Α.Υ. είναι υπέρβαση του Ε.Π.Σ.Α.Α. – Υ. που αναφέρει (άρθρο 3) ότι Π.Ο.Α.Υ. είναι θαλάσσιες εκτάσεις εντός Π.Α.Υ., οργανωμένες κατά την έννοια του ν. 2742/1999, όπως ισχύει.

Άρα αυτές μόνο ως «λειτουργικά ανηκούσες» μπορεί να θεωρηθούν στην Π.Ο.Α.Υ., ενώ δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος ο Φ.Δ. για τη λειτουργία εγκαταστάσεων που δεν είναι ιδιοκτησία του.

• Στο άρθρο 6 γίνεται μία εκτεταμένη αναφορά στην κείμενη νομοθεσία περιβάλλοντος που πέραν του ότι μπορεί να έχει κενά, δεν προσθέτει ή εξειδικεύει κάτι για την κάθε περίπτωση.

Επιπλέον όμως προβλέπονται υποχρεώσεις για τον Φ.Δ. για την εφαρμογή του σχεδίου και κατά τον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων και έργων που στην πραγματικότητα αφορούν υποχρεώσεις των επιχειρήσεων / ιδιοκτητών μονάδων εντός της Π.Ο.Α.Υ. για την εκπλήρωση των όποιων, αλλά και για τον έλεγχο εφαρμογής / συμμόρφωσης δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη για τον Φ.Δ..

Επίσης, αναφέρεται ότι «Η υφιστάμενη κατάσταση θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως αποτυπώνεται στη Σ.Μ.Π.Ε. αποτελεί την «κατάσταση αναφοράς», αφού (και στο βαθμό που υπάρχουν μετρήσεις) αυτές δεν μπορεί να είναι αυτές οι οποίες προβλέπονται από την συσχέτιση με την χημική και οικολογική κατάσταση του Σ.Δ.Λ.Α.Π., ώστε να είναι συγκρίσιμα με όσα προβλέπονται στους πίνακες 2 και 3 της εγκυκλίου ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242 (εκδόθηκε μετέπειτα, την 20.12.2019).

• Στο άρθρο 7 που αφορά την υδρανάπαυση

(α) υπάρχει διαφοροποίηση ουσίας, καθώς αναφέρεται είτε μέγιστη συνολική μισθωμένη έκταση υδρανάπαυσης εντός ζώνης Π.Ο.Α.Υ., είτε υπάρχει διατύπωση περί «εντός μη μισθωμένων εκτάσεων των ζωνών παραγωγής» (σ.σ. δηλαδή δεν θα μισθώνονται;),

(β) υπάρχει νομοθετικό κενό πώς λειτουργεί η διαδικασία προσωρινής μετεγκατάστασης μονάδων για λόγους υδρανάπαυσης που πρέπει να ρυθμιστεί νομοθετικά από το ΥΠΑΑΤ. Σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι θέμα που ρυθμίζεται από τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας μιας εταιρίας / Φ.Δ..

• Στο Πίνακα Α του Παραρτήματος οι αναφερόμενοι δείκτες υλοποίησης του σχεδίου είναι αόριστοι, αλλά κυρίως προσκρούουν στην έλλειψη (βάσει νομοθεσίας) δυνατότητας γνώσης στοιχείων ή ελέγχου από το Φ.Δ. των μονάδων, ορισμένες από τις οποίες είναι δυνατόν οι ιδιοκτήτες τους να μην είναι καν μέλη του.

• Ο Πίνακας Β του Παραρτήματος αποτελεί τον Πίνακα 3 του Παραρτήματος της εγκυκλίου ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2020, ο οποίος όμως, όπως έχει δομηθεί, συνάδει μόνο με τη λειτουργία μεμονωμένων μονάδων και όχι Π.Ο.Α.Υ., αφού όλες οι παράμετροι αφορούν μετρήσεις εντός μισθωμένων χώρων ή σε απόσταση 50 μ. από αυτούς.

Πρέπει να γίνει συνολική αναμόρφωση του πίνακα όσο αφορά τις Π.Ο.Α.Υ. με την ευκαιρία της δεύτερης αναθεώρησης των Σ.Δ.Λ.Α.Π. που βρίσκεται σε εξέλιξη και να υπάρξει σχετική πρωτοβουλία από το ΥΠΑΑΤ.

Πέραν των αναφερόμενων στα κείμενα των Π.Δ. υπάρχουν και θέματα που δεν περιλαμβάνονται, αλλά κρίνονται ουσιώδη για τη λειτουργία, όπως:

• Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του Φ.Δ. προς τις εταιρίες / ιδιοκτήτες των μονάδων που βρίσκονται εντός της ΠΟΑΥ, ανεξάρτητα αν μετέχουν στο Φ.Δ..
• Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εταιριών / ιδιοκτητών των εγκατεστημένων εντός της ΠΟΑΥ μονάδων προς το Φ.Δ., ανεξάρτητα αν μετέχουν σε αυτόν.
• Ειδική αναφορά σε ενδεχόμενες κοινόχρηστες εγκαταστάσεις του Φ.Δ..
• Οικονομικοί πόροι Φ.Δ. και υποχρεώσεις εταιριών / ιδιοκτητών μονάδων (μέλη και μη μέλη Φ.Δ.).
• Εποπτεία του Φορέα Διαχείρισης από το Δημόσιο
• Απώλεια ιδιότητας του Φ.Δ.

Καθώς οι Φ.Δ. είναι εταιρίες που λειτουργούν σύμφωνα με το Εμπορικό Δίκαιο (Α.Ε., Ι.Κ.Ε.) πρέπει να παρακολουθείται ότι εξακολουθούν να έχουν την υπόστασή τους και δεν πτώχευσαν ή ανέστειλαν τη λειτουργία τους ως εταιρίες. Αλλά και αν μία τέτοια εταιρία που έχει ορισθεί ως Φ.Δ. αποφασίσει ότι δεν επιθυμεί να συνεχίσει το ρόλο αυτό, τι θα γίνεται; Παύει η ύπαρξη/λειτουργία της ΠΟΑΥ ή ακολουθείται διαδικασία επιλογής νέου Φ.Δ.; Προφανώς η ΠΟΑΥ πρέπει να εξακολουθεί να υπάρχει.

Κείμενο του Νίκου Αναγνόπουλου

Δημοσιεύθηκε στα ΑΛΙΕΥΤΙΚΑ ΝΕΑ - Τεύχος 472 - Ιανουάριος 2022