Στη χώρα μας σχεδόν κάθε κυβέρνηση θέλει να κάνει μία νέα αρχή, να δείξει ότι εν πολλοίς παρέλαβε «χάος», να δώσει το σήμα εκκίνησης για ένα όραμα. Έτσι, για να μη σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει συνέχεια του κράτους, να διαφυλάξει την «καθαρότητα», αλλά και να μην την συγκρίνουν.

Το τελευταίο αφήγημα αποτέλεσε αναμφίβολα το πολυδιαφημισμένο «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική οικονομία», κοινώς η «Έκθεση Πισσαρίδη».

Προφανώς δεν θα περνούσε από το μυαλό μου να αμφισβητήσω την προσωπικότητα αυτή, ούτε τις προθέσεις αυτού και της επιτροπής του. Όμως, παρακολουθώντας για δεκαετίες ένα από τους πλέον δυναμικούς και αναπτυσσόμενους στη χώρα μας     κλάδους του πρωτογενούς τομέα, την υδατοκαλλιέργεια, μπήκα στη βάσανο να εμβαθύνω στα κεφάλαια του αγροδιατροφικού τομέα και την χωροταξία, ώστε να έχω μια συνολική θεώρηση της εικόνας, των προτάσεων και πολιτικών που προβάλλονται για ένα κλάδο που μέχρι σήμερα, εθνικοί και διεθνείς φορείς και ειδικοί, θεωρούν ότι διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα και αποτελεί ένα «ανατέλλοντα αστέρα» σύμφωνα με την έκθεση McKinsey (2012).

Προς έκπληξη μου διαπίστωσα ότι απλά δεν υπάρχει. Ο τομέας της αγροδιατροφής περιορίζεται σε προϊόντα όπως οι ελιές, τα σταφύλια, τα όσπρια, τα εσπεριδοειδή!

Ούτε το γεγονός ότι τα προϊόντα της αποτελούν το δεύτερο σε εξαγωγές κλάδο του πρωτογενούς τομέα, ούτε η θέση της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας στις πρώτες θέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ούτε οι ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες (περιβαλλοντικές και χωροταξικές) περαιτέρω ανάπτυξης, αποτέλεσαν ερέθισμα στην επιτροπή για να την περιλάβει στους κλάδους με προοπτικές ανάπτυξης. Όσο αφορά το χωροταξικό σχεδιασμό, φαίνεται ότι κανείς τους δεν άκουσε για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, τη γαλάζια οικονομία, τις πολιτικές για τη διακυβέρνηση των θαλασσών που αποτελούν και θα αποτελέσουν κύριες πολιτικές όχι μόνο σε Ενωσιακό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο.

Καμία αναφορά στην Κοινή Αλιευτική Πολιτική της ΕΕ και τους άξονες και επιμέρους δράσεις αυτής για αειφόρο ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών.

Συνειδητές επιλογές ή άγνοια;

Περνώντας σε ένα άλλο επίπεδο, πιο βραχυπρόθεσμο, είναι χρήσιμο να αξιολογήσουμε την πορεία του κλάδου αυτού και τη στήριξη που παρέχεται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας 2014-2020.

Για μια ακόμα φορά το Πρόγραμμα αυτό φιγουράρει στην τελευταία θέση των Περιφερειακών και Τομεακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ με απορρόφηση που φτάνει μόλις στο 26% στα τέλη του 2020, τελευταίο τυπικά έτος και έχοντας ήδη απώλειες 7 εκατ. Ευρώ το 2019 σύμφωνα με τον κανόνα ν+3 (αλήθεια πόσες είναι οι απώλειές του 2020; Κάτι ακούγεται για διψήφιο αυτή τη φορά νούμερο). Παράλληλα μόνο 23 από τα 42 μέτρα του Προγράμματος έχουν προκηρυχθεί, εν πολλοίς «κλασσικά» χωρίς τόλμη και προσέγγιση των σύγχρονων προβλημάτων.

Και όλα αυτά σε μια κρίσιμη στιγμή που πριν λίγες μέρες άρχισε η νέα Προγραμματική Περίοδος 2021-2027. Σε αντίθεση με το Π.Α.Α. που έχει διαμορφώσει ένα Εθνικό Πλαίσιο Ανάπτυξης για τη Γεωργία, μπορεί να παρουσιάσει κάποιος ένα πρώτο (έστω και συνοπτικό) σχέδιο για τον Τομέα της Αλιείας – Υδατοκαλλιεργειών; Να σημειωθεί ότι το νέο Ε.Π.ΑΛ.Θ.Υ. θα έχει τις ίδιες σχεδόν πιστώσεις με το προηγούμενο.

Παράλληλα τρέχουν οι προθεσμίες για την υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης του τρίτου πυλώνα (για την περίοδο 2021-2025) στήριξης – μεταξύ άλλων – του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών. Στο σχέδιο πρότασης της Ελληνικής κυβέρνησης περιλαμβάνονται 8 δράσεις για την υδατοκαλλιέργεια που στη συντριπτική τους πλειοψηφία φαίνεται ότι θα μπορούσαν να είναι συμπληρωματικές σε υπάρχουσες δράσεις του ΕΠΑλΘ, αλλά που κανείς δεν γνωρίζει τί περιλαμβάνουν καθώς καμία δημόσια διαβούλευση δεν έγινε.

Έτσι σε μια κομβική στιγμή για τον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών στον οποίο ολοκληρώνεται η αναδιοργάνωση των επιχειρήσεων, εντείνεται ο ανταγωνισμός και πολλαπλές πολιτικές και χρηματοδοτικά εργαλεία βρίσκονται σε εξέλιξη, παρουσιάζεται μία πλήρης έλλειψη αρθρωμένης πολιτικής που θα επιτρέψει την ανάδειξη του κλάδου αυτού σε πυλώνα ανάπτυξης της χώρας. Ταυτόχρονα η βραδυφλεγής βόμβα από τη μη ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού είναι έτοιμη να εκραγεί.

Οι προκλήσεις για την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, τις υπηρεσίες και τους επιχειρηματίες του κλάδου είναι πολλές.

Λεφτά υπάρχουν, αλλά πρέπει τώρα συγκροτημένα να διαμορφωθεί ένα πολυετές στρατηγικό σχέδιο για τις υδατοκαλλιέργειες που θα εδραιώνει τον κλάδο αυτό της ελληνικής οικονομίας στην πρωτοπορία της Ευρώπης.

Σε διαφορετική περίπτωση η κατάρρευση θα είναι εκκωφαντική.

Η άμεση ενεργοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Υδατοκαλλιεργειών θα μπορούσε να είναι η απαρχή για την επανεκκίνηση της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας.

Άρθρο του Νίκου Αναγνόπουλου