Πόσο απέχει η έγκριση Ειδικού Πλαισίου χωροταξικής οργάνωσης ενός κλάδου και η ανάδειξη του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών ως «ανατέλλων αστέρας» της ελληνικής οικονομίας από τις προσφυγές κατά της ολοκλήρωσης του χωροταξικού σχεδιασμού και την αναγόρευσή του – σύμφωνα με εγχώρια δημοσιεύματα – ως παγκόσμια άμεση απειλή, ισότιμη της κλιματικής αλλαγής; Τρία μνημόνια δρόμος.

Η υδατοκαλλιέργεια είναι ένας δυναμικός, εξωστρεφής και με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, παραγωγικός κλάδος που συμβάλει παράλληλα στην απασχόληση πληθυσμού, ιδιαίτερα σε μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές της χώρας. Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος κλάδος τροφίμων, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην επισιτιστική ασφάλεια της ανθρωπότητας, σύμφωνα και με την πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Γεωργίας και Τροφίμων (FAO).

Πώς όμως φτάσαμε σε αυτή τη ριζική μεταστροφή; Οι ευθύνες ανήκουν σε Πολιτεία, πιστωτικά ιδρύματα και οργανώσεις του κλάδου.

Η Πολιτεία επί δεκατρία χρόνια αδυνατεί (;) να ολοκληρώσει τον χωροταξικό σχεδιασμό του κλάδου αυτού. Είναι εμφανής τα τελευταία χρόνια η αμφιλεγόμενη στάση της για τη στήριξή του, θεσμικά και διαχειριστικά, με αποκορύφωμα την μη ύπαρξη σαφούς αντίδρασης των αρμόδιων υπουργείων στις επιθέσεις που αυτός δέχεται με προσφυγές στο ΣτΕ, συνέδρια και συμπόσια ποικίλων φορέων, αλλά και δημοσιεύματα έγκριτων κατά τα λοιπά ΜΜΕ. Ταυτόχρονα δεν υπάρχει ενεργοποίηση μέτρων και δράσεων του Προγράμματος Αλιείας Υδατοκαλλιεργειών και Θάλασσας 2021 – 2027 που θα στήριζαν οικονομικά τις επιχειρήσεις. Αυτά συνδυαζόμενα με την ανεξήγητη δυστοκία στην έγκριση ΠΟΑΥ λίγο πριν εκπνεύσει η τελευταία νομική προθεσμία ίδρυσής τους, αλλά και η ισχύς του Ειδικού Πλαισίου, δημιουργούν ένα κλίμα αβεβαιότητας για το σήμερα και το αύριο του κάποτε δυναμικού κλάδου της ελληνικής οικονομίας.

Οι τράπεζες δεν έχουν σαφή πιστωτική πολιτική για τον κλάδο, έχουν σχεδόν ερμητικά κλειστές τις πόρτες στις ΜΜΕ, αλλά ταυτόχρονα κλείνουν το μάτι σε «κουρέματα» μεγάλων επιχειρήσεων που με την πολιτική πωλήσεων οδήγησαν επανειλημμένα την αγορά των προϊόντων αυτών σε ανισορροπία και σχεδόν μόνιμη διαταραχή.

Ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργητών από διεκδικητικός για θεσμική θωράκιση (αυτός ουσιαστικά υποχρέωσε την Πολιτεία στην έγκριση Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου) και προώθηση επενδύσεων, έχει μεταβληθεί σε άφωνο θεατή της αναβλητικότητας και της ατολμίας της Πολιτείας.

Παράλληλα μία κοινωνία, όταν πιέστηκε πολύ οικονομικά, άρχισε να σκέφτεται (πρόσκαιρα δυστυχώς) και την παραγωγή για να διολισθήσει μετά σταδιακά σε λογικές όπου δεν θα παράγει τίποτα και θα ζει πλουσιοπάροχα από (αμφίβολης ποιότητας πολλές φορές) υπηρεσίες μόνο.

Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές υπουργείων, ενώ κυβερνητικά στελέχη και φορείς, όπως η ΚΕΔΕ, να αντιστρατεύονται την κεντρική επιλογή της Κυβέρνησης που εκφράζεται από τον Πρωθυπουργό για προώθηση της οργανωμένης υδατοκαλλιέργειας, να υποστηρίζουν κινήσεις υπονόμευσης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (παρουσία σε ποικιλώνυμα συνέδρια, προσφυγές στο ΣτΕ). Δεν είναι δυνατόν να γίνονται όλα αυτά στο όνομα δήθεν «σύγκρουσης» της δραστηριότητας αυτής με την «βαριά βιομηχανία» της χώρας, τον τουρισμό, κλάδο για τον οποίο δεν υπάρχει Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο τα τελευταία 6 τουλάχιστον χρόνια. Τυχαίο; Δε νομίζω.

Αν το 42% των Ελλήνων θα απέφευγε να κάνει διακοπές κοντά σε ιχθυοκαλλιέργειες, όπως γνωστή εταιρία δημοσκοπήσεων «αποκάλυψε», προφανώς το ποσοστό αυτό θα προσέγγιζε το 100% για μια παραθαλάσσια περιοχή που δεν έχει βιολογικό καθαρισμό. Αλλά αυτό το ερώτημα δεν τίθεται ποτέ. Κι όμως το Ξηρόμερο και ο Πόρος που πρωτοστατούν ενάντια στις Π.Ο.Α.Υ. υδατοκαλλιεργειών αφήνουν τα αστικά λύμματα να χύνονται στη θάλασσα ανεξέλεγκτα.

Είναι η ώρα να σοβαρευτούν όλοι.

Η Πολιτεία να επιταχύνει τη διαδικασία χωροταξικής οργάνωσης των υδατοκαλλιεργειών και να προχωρήσει για ένα νέο Χωροταξικό Πλαίσιο, καθώς το 2026 λήγει το ισχύον. Να προχωρήσει στην εκκαθάριση του τοπίου από «εταιρίες ζόμπι», όπως εύγλωττα έλεγε πρώην υπουργός της κυβέρνησης και να πατάξει το εμπόριο αδειών. Να ενεργοποιήσει άμεσα το Πρόγραμμα Αλιείας Υδατοκαλλιεργειών και Θάλασσας 2021 – 2027 για ουσιαστική στήριξη των υγιών επιχειρήσεων.

Οι συστημικές τράπεζες να επανεξετάσουν ριζικά την πολιτική απέναντι στις επιχειρήσεις των υδατοκαλλιεργειών και να μη εμμένουν σε αποτυχημένα σχήματα με αμφιβόλου κύρους funds που εμφανίζονται ως σωτήρες.

Τέλος, ο κλάδος των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας να επανέλθει στον διεκδικητικό του θεσμικό ρόλο προβάλλοντας τα οφέλη της δραστηριότητας για την υγιεινή διατροφή, την τοπική απασχόληση, την εθνική οικονομία και την αειφορία του υδάτινου περιβάλλοντος.

Είναι φανερό ότι πέρα από τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας, απαιτείται και παραγωγική ανασυγκρότηση. Και αυτή δεν νοείται χωρίς ουσιαστική ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα.

Η υδατοκαλλιέργεια, ένα κομμάτι του που εύγλωττα ο έγκριτος Economist χαρακτήρισε ως «μπλε επανάσταση», είναι ένας κλάδος τροφίμων, με στοιχεία βιοτεχνολογίας και αειφορίας, και σίγουρα αποτελεί αποφασιστική συνιστώσα για μία τέτοια πολιτική.